Læringsstilar - med plass til alle

Denne veka har me, blant anna, lært om Bostrøm og hennar læringsstilar. Ho er oppteken av korleis forskjellige folk lærer: kva faktorar som er viktige og derav har ho utarbeida VAKT -prinsippet. Bostrøm meiner at der er fire hovudretningar innan læringsstilar:
Visuell, Auditiv, Kinestetisk og Taktil.
Ho meiner at dei fleste elevar lærer gjennom alle desse læringsstilane, men at det er nokre elevar som har ein læringsstil som er meir dominerande enn andre. Bostøm meiner at desse elevan må få undervisninga tilpassa den dominerande læringsstilen sin for å oppnå ein god læringssituasjon.

Elevar med ein dominerande visuell læringsstil likar å få ny kunnskap presentert skrifleg, likar å ta eigne notater, og les gjerne mykje. Tradisjonelt har denne læringsstilen vore mykje brukt i norsk skule.
Auditive elevar foretrekker munnlege framstellingar, gjerne forelesningar, og lærer mykje ved å delta i diskusjonar. I nyare tid, særskilt etter L 97, har ein også lagt stor vekt på denne arbeidsforma i skulen.
Elevar med ein Kinestetisk læringsstil treng å bruka heile kroppen for å oppleva god læring.Ekskursjonar vil ofte vera midt i blinken for desse elevane, som og er avhengige av at læringssettinga oppleves positiv for å kunna prestera. Elevar med ein dominerande kinetisk lærinsstil er oftast ikkje rasjonelle, men let seg styra av kjensler. Desse elevane har tradisjonelt hatt trange kår i den norske skulen, og vert gjerne oppfatta som krevande. LK06 gir heller ikkje mykje plass til kinestetisk dominerte elevar, då denne reforma vektlegg sterk teoretiske fag.
Taktil læringsstil kallar Bostrøm det om elevar som må bruka hendene aktivt når dei konsentrerer seg. Desse elevane har stort utbytte av aktiv deltaking i f.eks. prosjekt og rollespel, og om dei skal lesa noko bør stoffet vera actionfult.Taktile elevar vert gjerne oppfatta som eit uromoment då dei heile tida må "pitla" med noko.

Eg veit ikkje om det er gjort kartlegging for å finna ut styrkeforholdet mellom dei forskjellige læringsstilane: Korleis elevgruppa ville vorte delt prosentvis på dei einskilde læringsstilane. Det hadde vore veldig interessant å visst, då dette kunne hatt stor betydning på korleis undervisniniga burde vore organisert, og korleis elevgruppene kunne vorte delte på mest fordelaktig måte. Fram til no er det elevar med visuell og/eller auditiv læringsstil som har hatt best kår i skulen, medan det har vore vanskeleg å finna plass til elevar med kinestetisk eller taktil læringsstil. Det burde vera mogeleg å gi alle grupper like gode arbeidsvilkår, men det krev langt fleire ressursar inn i skulen enn det ein har i dag.

Språk i eit sosiokulturelt perspektiv

Språket er det viktigaste verktøyet me har. Språket gir identitet og via språket foregår det meste av sosial omgang. Då eg vaks opp budde det ei døv jente i nabolaget. Ho var nokre år yngre enn meg, så me var aldri på veninnenivå, men noko omgang hadde me. Eg såg at ho vart veldig isolert, sjølv om ho var flink til å lesa på leppene. Det vart stort sett berre korte overfladiske samtalar med henne, og då gjerne ved hjelp av penn og papir.Ho klarde ikkje å følga ein samtale når fleire var samla, og vart liksom berre sitjande der og smila.At ho i tillegg var veldig sjenert og lite utadvent gjorde det ikkje lettare for henne.Det var tydeleg at ho ikkje var ein del av det språklega fellesskapet i nærmiljøet,og det vart vanskeleg for alle partar. Det gjekk greit å "snakka" om vær og vind, men samtalen stranda som regel fort og lenge før ein kom inn tankar og følelsar. Ho gjekk på døveskule i Bergen og fann sin plass i det miljøet. Ho var stort sett berre heima i feriane og dermed utvikla me heller ikkje noko fellesspråk me eventuelt kunne byggja vidare på. Treffest me i dag vert det stort sett berre "Hei," og nokre korte overfladiske fraser.

Språket er og veldig viktig i ein læringssituasjon. Det hjelper mykje å setja ord på ting når ein skal forstå noko, og med samtale kan ein finna ut av kvar andre sine tankar. Då kan ein læra av kvarandre, og ein drar nytte av kvarandre sine erfaringar.I ein lærar - elev situasjon er det viktig med god kommunikasjon for å forstå kvarandre slik at god læring kan skje.
Me brukar språket heile tida, enten munnleg eller skrifleg. Det aller meste av lærdom og innformasjon me får er via språket. Det er ein så viktig og naturleg del av oss at me sjelden tenker over det. Først når ein kjem opp i situasjonar der ein har ønske om å kommunisera, men ikkje har noko felles språk ser ein kor vanskelg og slitsomt det vert.Alt levande, både dyr og menneske jobbar instinktivt for å få ta del i språket til familien, klanen og nasjonen. Kommunikasjon og sosialt samspel er eit av primærbehova til alt levande. Mor-barn samspelet vert det første språket barnet får erfare, og dette er utruleg viktig for barnet si seinare utvikling som sosialt vesen. Behovet for kommunikasjon er medfødt!

Både Vygotskij og Piaget legg stor vekt på språket sin plass i barnet sin intelektuelle utvikling, men dei er uenige om kva rekkefølge ting skjer i. Piaget meinar at utviklingen går fra det individuella til det sosiale: at barnet sin intelektuelle utvikling er ein sjølvstyrt prosess. Vygotskij derimot meiner utviklingen går fra det sosiale til det individuelle, og at barnet sin intelektuelle utvikling er sosialt betinga - at barnet er sosialt orientert fra starten av. Eg har vel allereie avslørt kven eg er mest enig med.

Konstruktivisme

Denne veka har me snakka mykje om Piaget og hans mentale skjema og læringsmodeller. Piaget skiller mellom assimilasjon og akkomodasjon som handler om å tilpasse skjemaene i læringsprosessen.
Assimilasjon vil sei "å tilpasse verden til seg selv." Dette er ein prosess ein ofte ser hos små barn. Eit barn forklarer gjerne det det lærer ved å tilpasse ny kunnskap slik at den passer inn i det barnet kjenner fra før:"Det vert kveld fordi sola går og legg seg" - barnet legg seg når det er kveld, og for barnet er dette den kjente måten å avslutta dagen på: dermed vert det naturleg å tru at alt annet avslutter dagen på same måte.
Dersom ingen forklarer barnet korleis dette med solnedgang eigentleg heng saman vil det ikkje utvikle sin kunnskap på området. Men for at læring skal skje må barnet vera moden for det, elles vil det ikkje forstå noko og dermed ikkje vera i stand til å ta til seg ny viten, bearbeide den og utvikle sin kompetanse: akkomodasjon vil ikkje skje. Me kallar det akkomodasjon "når ein tilpasser seg sjølv til verden." Det vil sei at ein tar til seg ny læring,bearbeider den ved å revurdere eller utvide eksisterende skjema og kjem fram til nye svar ved hjelp av kunnskap ein har fra før. Kunnskapen vert utvida og ein får eit eigedomsforhold til den.

Veldig langt tilbake i historien trudde ein at jorda var flat, og den som prøvde å overbevisa folket om at jorda faktisk er rund vart gjerne brent på bålet. Det var få som var villige til å gå inn i ein akkomoderende læringsprosess, og dermed vart det så som så med utvikling av kunnskapsområdet.
Me skal vera glade for at nokre aldri gir opp i sin iver etter å undervise folket.

Når ein opplever ubalanse i forholdet mellom kjent kunnskap og ny viten, vert det skapt ein indre motivasjon til å gjera noko med saka, og ein vert villig til å gå inn i ein bearbeidande prosess for å finna ut korleis ein kan retta opp att ubalansen.
I følge Piaget er dette ein medfødt prosess som skjer automatisk. Me har tidlegare snakka om at motivasjon er heilt nødvendig for at læring kan skje, og at indre motavasjon er den mest effektive. Dette aktualiserer kor viktig det er med tilpassa undervisning, og at kvar einskild elev får utfordringar som er akkurat eit hakk over det nivået eleven ligg på. Dermed kjem me inn på "Kunnskapstrappa" til Bloom som er heilt i tråd med eit konstruktivistisk læringssyn.

I ein hektisk skulekvardag er det ikkje lett for læraren å sjå til at alle elevane får den tilpassa opplæringa dei har krav på, og dette er nok ein av grunnane til at mange synest det er kjedeleg på skulen. For nokre vert skulen for lite utfordrande medan andre synest det vert stilt for store krav. Dermed må ein ofte prøva å finna den gylne middelveg, som fort kan verta kjedeleg for enkelte. Det skal neimen ikkje vera enkelt!!

Kognoitive læringsmetodar

Det eg hugsar aller best fra pedtimane denne veka er at Steinar stod oppå eit bord og prøvde å fyka!Men det var sikkert ikkje det han håpa eg skulle hugsa best...
Elles synest eg temaet er veldig interessant, for eg er sjølv kjend blandt venner og familie for å vara distre og gløymsk: Eg kan gå igang med å lese lekse med friskt mot, men når eg blar om ei side oppdagar eg at eg har vore innom desse sidene før - med markør og kommentarer. Eg kan på ingen måte hugse at eg hadde lese det, men skrifta er mi...Gjett om eg gruar meg til eksamenslesing!
Eg har surra rundt på parkeringsplassen på Haukeland og fortvila leita etter bilen min, som var søkk borte. Etter ei stund oppdaga eg ein bil som var pynta med Brann-skjerf og vimplar på same vis som Vectraen til min sønn. Då først kom eg på at eg hadde lånt bilen hans denne dagen...
Min mann har ringt til meg medan eg har vore i Haugesund og minna meg på å fylla diesel på bilen før eg skulle kjøra heim. Ein halvtime seinare stod eg i Valevågen med dau bil: skålande tom for drivstoff. Eg hadde vore innom bensinstasjonen etter at eg snakka med han, men då kjøpte eg bare ein sjokolade...
"Skremande!" seier mor mi. "Spenning i kvardagen", seier eg. Men det kan bli nok spenning. Eg tar i mot alle gode råd for å sleppa slike episodar!
Elles må eg tilføya at kvardagen stort sett går greit.

Denne veka lærte me ein teknikk for å få teoretisk lærdom til å lagrast betre.Ei reise i kjent landskap fungerte fint og no vil eg prøva å plassera dei forskjellige undervisningsteoriane i forskjellige rom i huset mitt. Vygotsky, som er opptatt av språk og dialog, kan jo få plass på badet samen med Indianeren som sa Arg! Pavlov skal få bryna seg på Cannadagåsa på kjøkkenet. Så kan han prøva ut teorien om stimuli og respons på denne. Kansje han får den til å bjeffe når han ringer med ei bjelle? Dette kan bli festleg.

Elles trur eg det er viktig å bruka fleire sansar når ein skal læra noko, ikkje bare intellektet. Eg trur vegen til automatisering vert kortare om ein sjølv får prøva seg fram så konkret som mogeleg. Konsentrasjon og interresse er to svært viktige faktorar når noko skal lærast. Ein kan ikkje tvinga hjernen til å arbeida når den ikkje vil, eller er sliten. Dette trur eg er veldig viktig for lærarar å ha i mente. I løpet av ein skuledag må elevane konsentrera seg mykje, og siden pensum stiller like krav til alle, må elevane konsentrera seg om, og tvinga seg til å læra, mykje dei gjerne ikkje er det spor interessert i. Då vert det av og til slitsomt å vara elev, og ønska lærdom går tregt. Dette stiller store krav til læraren, som gjerne skulle vore tusenkunstnar.
Kvardagen for ungar flest i dag er prega av alt for lite fysisk aktivitet og for lite varierte sanseinntrykk. Dei tilbringer store delar av dagen sitjande på ein stol med hjernen på høgt aktivitetsnivå. Skulen er blitt veldig teoretisk , og det igjen krev at elevane forheld seg fysisk rolege. Vel heime att vert mange sitjande framfor ein skjerm: TV eller PC. Dei vert skjeldent skikkeleg fysisk slitne, uro i kroppen hopar seg opp og konsentrasjonen vert deretter. Ungane vert slitne på feil måte, og må stengja inne mykje energi dei ikkje får brukt på fornuftig vis. Når ein ikkje konsentrerer seg om det ein lærer klarer ikkje hukommelsen å lagra lærdommen og ein må læra det same fleire gonger. Manglande automasjon går ut over kapasiteten i arbeidsminnet, og det vert enda tyngre å hugsa det ein lærer. Etter mi meining burde kvar skuledag starta med ein time utendørsaktivitet: gjerne ein god spasertur.

Dette var jo eit godt råd. Det skal eg jammen ta i bruk sjølv og: Heretter vert det mindre lesing og meir tur på meg!!Kansje eg då hugsar å kjøpa diesel i staden for sjokoladen neste gang...